Suffe Kuran Kursu

İçerik

Yedi Harf Meselesi

YEDİ HARF MESELESİ

Tarih içerisinde İslam alimleri en çok meşgul eden meselelerden biridir. Alimler bu hususta çok çaba sarf etmişlerdir. Bir kısmı çözüme yönelik iyi fikirler olsa da, büyük bir kısmı meseleyi daha içinden çıkılmaz hele getirmiştir.

1. Yedi Harf (el-Ahrufu’s-Seb’a) Kavramı:

el-Ahrufu’s-Seb’a bir sıfat terkibidir. Ahruf; harf kelimesinin çoğuludur. Harf; bir şeyin ucu, kenarı, sivri ve keskin tarafı demektir. Ayrıca vecih, üslûp, kıraat ve lügat anlamlarına da gelir. (Sözlük anlamı)

Seb’a (7), ya gerçekten yedi rakamına delalet eder veya kesretten kinayedir.
Vahyin ilk dönemlerinde sözlü anlatım, Kureyş lehçesiyle yapılıyordu. Ancak Hicretle

birlikte Medine lehçesinin Mekke (Kureyş) lehçesinden farklılığı problemiyle karşılaşıldı.

Bu arada İslam‟a yeni giren çeşitli Arap kabilelerinin de kendilerine özgü lehçeleri vardı. Bütün bunlar Kur‟an‟ı okumada müsamahalı okunmayı zorunlu hale getirdi.

Konuyla İlgili Hadisler ve Değerlendirme

Konuyla ilgili Hadisler, başta Kütüb-i Sitte olmak üzere birçok Hadis kitaplarında yer alır. Bir kısmı birbirine benzerdir. Bu hadislerin bazısına göz atalım:

1. Ubeyy b. Ka‟b‟ın rivayeti şöyledir: “Hz. Muhammed (s.a.v) Benû Gıfar suyunun yanında iken, Cebrail (a.s.) geldi ve -Allah ümmetine, Kur‟an‟ı bir harf üzerine okumanı emrediyor, dedi.

-Hz. Peygamber de, Allah‟tan mağfiret ve afvımı isterim, ümmetim buna takat getiremez dedi.(Bu şekilde konuşmalar üç kez tekrar etti.)

Dördüncüde Cibril, -Allah, ümmetine Kur‟an‟ı yedi harf üzerine okumanı emrediyor. Hangi harfi okurlarsa isabet ederler dedi.”

2. Ubeyy b. Ka‟b‟ın II. rivayeti de şöyledir: Ubeyy bir şahısla ihtilafa düşünce Hz. Muhammed (s.a.v) her ikisinin okuyuşunu da doğru bularak, “Ey Ubeyy! Kur‟an yedi harf üzerine indirilmiştir. Onların hepsi de kâfidir, şâfidir.” Buyurmuşlardır.

3. İbn Abbas (r.a)‟dan nakledildiğine göre Hz. Muhammed (a.s.m) şöyle buyurmuşlardır: “Cibrîl bana Kur‟ân‟ı bir harf üzerine okuttu. Ancak arttırması için müracaatta bulundum. Tekrar tekrar aynı müracaatımı yapıyordum. O da her seferinde artırıyordu. Nihayet 7 harfe kadar çıkıp orada kaldı.”

4. Hz. Ömer‟den rivayet edilmiştir: “Allah‟ın Resulü (s.a.v) hayatta iken Hişâm b. Hâkim‟in (namazda) Furkân Suresini okuduğunu işittim. Hişâm, bu sûreyi Hz. Muhammed (s.a.v)‟in bana okuttuğundan farklı okuyordu. Az kalsın üzerine atılacaktım, fakat selam verinceye kadar sabrettim. Selam verir-vermez.: “Bu sureyi sana bu şekilde kim okuttu?” diye sordum. Hâşim, Resulüllah (asm) okuttu dedi. Ben de ona yalan söylüyorsun dedim. Çünkü Resulüllah (asm), bana bu sureyi, senin okuduğundan farklı bir şekilde okuttu dedim be yakasından tutarak onu Resulüllah (asm)‟a götürdüm.

- Ey Allah‟ın Resulü! Şu adamın Furkân suresini, senin bana öğrettiğinden farklı bir şekilde okuduğunu işittim. Resulüllah (asm) bana “Hişâm‟ın yakasını bırak” dedi ve ona da:

- Ey Hişâm! Oku diye emretti. Hişâm sureyi, daha önce kendisinden işittiğim gibi okudu. Bunun üzerine Hz. Peygamber:

-Bu sûre böyle indirildi, buyurdu. Sonra bana dönerek: “Ey Ömer! Oku.” Diye emretti. Ben de Resulüllah (asm)‟ın zamanında bana okuttuğu gibi okudum. Hz. Peygamber bana:

“Bu sûre böyle de indirildi. Kur‟ân 7 harf üzerine indirildi. Hangisi kolayınıza gelirse onu okuyun.” Dedi.

5. Ebu Talha‟ya göre, yine Hz. Ömer ile bir şahıs arasında kıraatla ilgili bir ihtilaf ortaya çıkmış, bunun üzerine Resulüllah (asm) her ikisinin okuyuşunu beğenerek:

- “Ey Ömer! Rahmet ayetini azap, azap ayetini de rahmet kılmadıkça, kıraatlerin hepsi de doğrudur.” Buyurmuşlardır.

Değerlendirme:

Bu konuda, hadisler bunlarla sınırlı olmayıp Abdussabûr Şahine göre sayıları 46 olup;

bunların 36‟sı sahihtir. Öyleyse 7 harfle ilgili hadislerin çoğu güvenilir hadis kaynaklarında

yer alır. Hemen her hadiste yer alan, “Kur‟ân 7 harf üzere nazil olmuştur. Hangisi kolayınıza 33

gelirse onu okuyun.” Sözü tevatür derecesine çıkmıştır. Bu meseleyle ilgili genelde birden fazla sahabinin Hz. Muhammed‟e müracaat ettikleri ve O‟nun da (s.a.v) Kur‟an‟ın 7 harf üzerine nazil olduğunu belirterek, nasıl kolaylarına geliyorsa öyle okumalarını istediği anlaşılmaktadır.

7 harf meselesi ile ilgili hadislerde konunun mahiyetini açıklayan bilginin bulunmayışı, ihtilafların meydana çıkmasına sebep olmuştur.

Konu oldukça ihtilaflı bir hal almıştır. Farklı mezhepler arasında tartışmaya sebep olduğu gibi, bir mezhebin farklı alimlerince de farklı yorumlanabilmiştir.

Ehl-i Sünnet’in Yaklaşımı

Bu hususta alimler arasında bir görüş birliği yoktur. Ortaya atılan görüşlerin çoğu, konuyu açıklamaktan uzak mesnetsiz iddialardır. Farklıymış gibi görünen görüşlerin birçoğu da bir yönüyle benzerdir.

Zayıf Görüşler (Ehli Sünnet Alimlerince Ortaya Konan Görüşler)

Yedi Harfle ne kastedilmiştir? Görüşler şöyle sıralanabilir:
1. Nâsih-mensûh; umum-husûs; mücmel-mübeyyen ve müfesserdir.

2. Emir-nehiy; taleb, dua, haber, istihbâr ve zecrdir.

3. Va‟d-va‟îd; mutlak-mukayyed; tefsir-te‟vîl ve i‟râb‟tır.

4. Helâl-harâm; muhkem-müteşâbih; inşâ ve ihbâr‟dır.

5. Mukaddem-muahhar; ferâiz, hudûd, mevâiz, müteşabih ve emsaldir.

6. Mutlak-mukayyed; umum-husûs; nass-müevvel; nâsih-mensûh; mücmel-müfesser ve istisnâ‟dır.

7. Meşhur 7 imamın kıraatıdır.
8. İsbât ve İcâd ilmi; tevhid ilmi; tenzih ilmi; zat sıfatları ilmi; fiil sıfatları ilmi; af ve

azâb ilmi; haşr ve hesab ilmi; nübüvvet ilmi ve imamet ilmidir.

9. Ebubekr, Ömer, Osman, Ali, İbn Mes‟ûd, İbn Abbas ve Ubeyy b. Ka‟b‟ın kıraatleridir.

Bu görüşler 7 harfin mahiyetini yansıtır durumda değildir. Daha çok Kur‟an‟ın içerik ve usul tarafıyla ilgilidir. 7 çeşit üzerinde ittifak sağlanamadığı gibi; bazen yediyi geçen şeylerin dahil olduğu görüşler de savunulmuştur. Demek ki, bunlara itibar edilmez. Hatta bunlar meseleyi daha karmaşık hale getirmiştir.

Kuvvetli Görüşler ve tenkitleri

1. 7 Harften maksat “el-kırae bi‟l-ma‟na”dır. Yani alternatifli okuma demektir. Kur‟an‟ın muayyen yerlerinde eş anlamlı kelimeleri birbirlerinin yerine kullanmaktır. (et- Taberî ve et-Tahâvî bu görüştedir.) Bu görüşün en tutarlı görüş olduğu söylenebilir.

2. 7 harf Arap kabilelerinden yedisinin kullandıkları lehçe ve lügattir. (Ebû Ubeyd el- Kâsım b. Sellâm; Ebû Hâtim es-Sicistânî; İbn Atiyye ve el-Beyhâkî gibi alimlerin görüşü) Bu görüş sahipleri söz konusu Arap kabilelerinin isimlerini zikretmemişlerdir. Bir de Hz. Ömer ile Hişâm b. Hakem arasında farklı okumadan kaynaklanan bir ihtilaf yaşanmıştı. Halbuki ikisi de Kureyş kabilesindendi. Bu madde kabul edilirse, söz konusu olayla çelişir.

3. Yedi harfle kastedilen yedi vecih (tarz)‟tir. Bu yedinin tespiti için belli bir tarz oluşturulmaya çalışılmış ancak görüş birliğine varılamamıştır.

İçerik

Yedi Harf Meselesi

İçeriğe ait fotoğraflar.